علم تغذیه چیست؟ رشته های علوم تغذیه و تاریخچه آن در ایران و جهان

این رشته از چه زمانی مطرح شده است؟

در اواخر قرن 18 با استفاده از روش های شیمیایی کربوهیدرات، پروتئین و چربی را در غذاها شناسایی شدند و از سال 1750 ویتامینC  و درمان اسکوربوت با آب لیمو و در سال 50 – 1830 درمان راشیتیسم با کره و روغن حیوانی مورد شناسایی قرار گرفت . سپس سوء تغذیه پروتئین – انرژی (PEM) و ارتباط آن با بیماری ها و مرگ و میر به ویژه در جنگ های جهانی و شرایط قحطی شناخته و نقش ریز مغذی ها در تغذیه انسانی مشخص گردید. در ایران آموزشگاه عالی تغذیه وابسته به انستیتو خوار و بار تغذیه ایران در سال 1340 شروع به کار نمود و اولین گروه فارغ التحصیلان کارشناس علوم تغذیه در سال 1344 وارد بازار کار شدند. پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی از آن سال تاکنون ادامه داشته است .

تاریخچه رشته تغذیه در دنیا:

تا قبل از زمان لاوازیه (پدر علم تغذیه) مردم از منابع طبیعی تغذیه می‌کردند و بیشتر اطلاعات این دوره متکی به دانشمندان اسلامی است و این دوره به عنوان عصر طبیعی نامیده می شود . در اواخر قرن 18 لاوازیه به روش های شیمیایی کربوهیدرات، پروتئین و چربی را در غذاها شناسایی نمود و از سال 1750 ویتامینC  و درمان اسکوربوت با آب لیمو و در سال 50 – 1830 درمان راشیتیسم با کره و روغن حیوانی مورد شناسایی قرار گرفت. سپس سوء تغذیه پروتئین – انرژی  و ارتباط آن با بیماری ها و مرگ و میر به ویژه در جنگ های جهانی و شرایط قحطی شناخته و نقش ریز مغذی ها در تغذیه انسانی مشخص گردید.

از سال 1950 به بعد، با مطالعه سلولی و مولکولی متابولیسم تغذیه و نیاز های تغذیه ای شناسایی شد و همچنین مسائل مرتبط با تغذیه یعنی ایمنی غذا ، صنایع غذایی، برچسب گذاری، مقادیر توصیه شده روزانه (RDA) و استاندارد های غذایی و تغذیه ای مطرح گردید. علاوه بر این، بیولوژی سلولی- مولکولی، نقش عوامل مختلف مربوط به غذا و تغذیه یعنی کشاورزی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و … گسترش یافت و منجر به ایجاد تخصص های مختلف در رشته تغذیه در مقاطع مختلف گردید .

امروزه با فرضیه تنظیم تغذیه جنینی و ارتباط آن با بروز بیماری ها در سال های بعد و نیز رابطه تغذیه با بروز بیماری ها ی مزمن و تحلیل برنده که امروزه بالاترین علت مرگ و میر و ناتوانی های انسانی در دنیا محسوب می شوند، علم تغذیه یکی از اصلی ترین زمینه های بحث و تحقیق به شمار می رود .

تاریخچه رشته تغذیه در ایران :

آموزشگاه عالی تغذیه وابسته به انستیتو خوار و بار تغذیه ایران در سال 1340 شروع به کار نمود و اولین گروه فارغ التحصیلان کارشناس علوم تغذیه در سال 1344 وارد بازار کار شدند. پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی از آن سال تاکنون ادامه داشته است .

هدف اولیه از تربیت نیروی کار در این حوزه کمک به تحقق اهداف انستیتو یعنی گردآوری و ارزیابی اطلاعات در زمینه مصرف غذایی کشور و همکاری در درمان مشکلات تغذیه ای رایج بوده است، اما با تحول در رشته تغذیه، گسترش پژوهش و ضرورت استفاده از تغذیه دانان در برنامه های بخش بهداشت و درمان کشور، ضرورت تربیت کارشناس ارشد رشته علوم تغذیه مطرح شد و از سال 1351 آغاز گردید.

با کسب شناخت بیشتر از نقش تغذیه در سبب شناسی و درمان بیماری ها و نیز ضرورت پرداختن به تغذیه در روند توسعه کشورها و از جمله توجه به آن در برنامه های توسعه ملی و پیرو پیشنهاد کنگره تغذیه ایران در مورد تاسیس دوره دکترای تغذیه، ضرورت تربیت پژوهشگران و متخصصان تغذیه در سطوح بالاتر مطرح گردید و بدین ترتیب، مقطع دکتری تخصصی(PhD)  علوم تغذیه از سال 1374 راه اندازی شد.

تغذیه، علم آشنایی با مواد غذایی و مکانیسم آن ها در بدن موجود زنده، ارزش مواد غذایی، مطالعه و تاثیر تغذیه در دوره های مختلف زندگی و تغذیه و رژیم درمانی به صورت بالینی در بیماری ها و حفظ سلامت و تناسب اندام افراد می باشد. در واقع علم تغذیه افراد را در رسیدن به یک تغذیه مناسب یاری می کند.

اصول‌ علم‌ تغذیه‌، ارزش‌ مواد غذایی‌، رژیم‌ درمانی‌ و نحوه‌ تغذیه‌ مناسب‌ از ارکانهای علم تغذیه می باشند.

این رشته در گروه شغلی بهداشت و درمان قرار میگیرد.

با توجه به رشد رو به افزایش بسیاری از بیماری های غیرواگیر دار از جمله دیابت ، بیماری های قلبی- عروقی، چاقی، سرطان ها و … و اینکه این بیماری های جز پر هزینه ترین بیماری ها و در عین حال قابل پیشگیری ترین موارد می باشد و با مطالعات گسترده ای که در این زمینه ها صورت گرفته است ، تغذیه دارای نقش بسیار مهمی در زمینه پیشگیری و درمان این بیماری ها دارد و به افراد کمک می‌کند که با پیروی از یک الگوی تغذیه ای مناسب در جاده سلامتی قدم بردارند.